Psychoterapia staje się coraz bardziej powszechną metodą profesjonalnej pomocy w sytuacjach trudnych, które mogą spotkać każdego z nas. Istnieje wiele form psychoterapii oraz nurtów teoretycznych, zgodnie z którymi psychoterapeuci określają cele oraz sposób pracy z pacjentami. Jeżeli mówimy o formach, do wyboru mamy psychoterapię indywidualną, par i małżeństw oraz grupową, w zależności od tego, kogo dokładnie dotyczy problem, a także psychoterapię krótkotrwałą i długotrwałą, zależnie od rodzaju problemu i tego, jak złożonej i czasochłonnej pomocy terapeutycznej będzie wymagał.

Czym zaś są nurty w psychoterapii? Są to swoiste ścieżki, po których psychoterapeuta porusza się, korzystając z drogowskazów – modeli i teorii naukowych, z których wynikają również sprawdzone i osadzone w teorii każdego nurtu techniki pracy z pacjentem. To za ich pomocą psychoterapeuci są w stanie zrozumieć nasz problem i skutecznie pomóc w jego rozwiązaniu. Psychika człowieka jest fenomenem na tyle złożonym, że w badającej ją nauce, czyli psychologii, istnieją różne, czasami skrajnie odmienne podejścia, wyjaśniające nasze zachowania oraz sposób odbierania świata i samego siebie. To właśnie z nich wywodzą się owe nurty, czy też orientacje, każda na swój sposób tłumacząca bogactwo zjawisk psychicznych. Do głównych ,,ścieżek”, po których poruszają się psychoterapeuci, zaliczamy nurt psychodynamiczny, poznawczo–behawioralny, humanistyczno–egzystencjalny oraz systemowo–interakcyjny. Wątpliwości dotyczące wyboru odpowiedniego rodzaju psychoterapii są jak najbardziej zrozumiałe, spróbujmy więc przybliżyć pokrótce każdy z nich.

Nurt psychodynamiczny, czyli o dziecku, które ukrywa się w każdym z nas         

Psychoterapeuci pracujący w nurcie psychodynamicznym (wywodzącym się z psychoanalizy Zygmunta Freuda) zorientowani są głównie na pracę nad trudnymi emocjami oraz zdarzeniami, które miały miejsce w przeszłości, zwłaszcza w okresie naszego dzieciństwa. Opiera się ona na stopniowym odkrywaniu własnych, nieuświadomionych motywów oraz wewnętrznych konfliktów i wyjaśnianiu mechanizmów leżących u podłoża przeżywanych problemów i emocji, które znacznie utrudniają i ograniczają codzienne funkcjonowanie. Psychoterapeuci psychodynamiczni akcentują również znaczenie i analizę charakteru relacji terapeutycznej, a także rozwoju własnego ,,ja”.

Psychoterapeuci psychodynamiczni zazwyczaj proponują pracę raz w tygodniu, w tym nurcie rozwija się również psychoterapia krótkoterminowa.

Nurt poznawczo-behawioralny, czyli o przekonaniach, które budują nasz świat

Psychoterapia behawioralno-poznawcza (ang. cognitive-behavioral therapy, CBT) jest propozycją krótkoterminowej psychoterapii, skoncentrowanej na analizie nawykowych sposobów, w jaki myślimy o sobie i otaczającym nas świecie. Terapeuci z tego nurtu upatrują źródła wszelakich naszych problemów w irracjonalnym, często nadmiernie sztywnym, sposobie myślenia, prowadzącym do emocjonalnego cierpienia i dysfunkcyjnych zachowań. Leczenie w tej terapii opiera się więc na zrozumieniu siebie, jak również wypracowywaniu bardziej adaptacyjnego, zdrowego sposobu myślenia o samym sobie i o świecie. Praca opiera się na konkretnych tematach lub ćwiczeniach proponowanych przez terapeutę, a także na edukacji i zadaniach wykonywanych poza sesjami.

Nurt systemowo-interakcyjny, czyli każdy z nas jest częścią czegoś większego

 Nazwa tego nurtu wzięła się od słowa ,,system”, rozumianego jako zbiór elementów lub jednostek pozostających ze sobą w relacji, ze ścisłymi współzależnościami i swoistymi regułami. Psychoterapeuci pracujący w tym nurcie wychodzą z założenia, iż każdy z nas wchodzi w skład jakiegoś większego systemu, m.in. rodzinnego, stąd nasze zachowanie i emocje powinny być rozpatrywane jedynie w kontekście dynamiki systemu i środowiska, w którym żyjemy. Według tego podejścia, głównym źródłem problemów są zaburzone stosunki interpersonalne z innymi ludźmi, a same zaburzenia, czy też objawy, są wyrazem problemów całego systemu rodzinnego, stąd terapia obejmuje pracę z rodziną jako całością. Celem rad, wskazówek i nakazów terapeuty jest zmiana wybranego aspektu systemu poprzez zmiany zachowań jego członków.

 Nurty humanistyczno-egzystencjalny, czyli na drodze do samorozwoju

Wyznawcy tego spojrzenia zakładają, że podstawowym motywem ludzkich działań jest chęć rozwoju i samorealizacji, Celem procesu psychoterapii jest więc przede wszystkim stworzenie takich warunków, które ułatwią ludziom z problemami swobodny rozwój, samorealizację i stanie się najlepszą wersją samego siebie. Terapeuta pomaga więc klientowi w pełni zrozumieć siebie i swoje potrzeby, a także na nowo zaakceptować zwłaszcza te części samego siebie, które nie były aprobowane przez otoczenie. Praca opiera się na uruchomieniu naturalnych tendencji do samorealizacji oraz współtworzeniu wraz z klientem potrzebnych do tego zasobów, tak, by on sam był w stanie zmieniać swoje życie – to klient posiada tu pełną autonomię i odpowiedzialność za siebie.

Podejście integracyjne

Można stwierdzić, że wszystkie nurty i strategie psychoterapeutyczne, mimo poruszania się po innych ścieżkach, zmierzają do tego samego – zdrowego, poprawnego funkcjonowania pacjenta. Co więcej, coraz częściej terapeuci korzystają równocześnie z metod i technik wywodzących się z różnych nurtów psychoterapii – nazywa się to psychoterapią w nurcie integracyjnym. Psychoterapeuta poszukuje w niej najskuteczniejszych sposobów pracy z pacjentem, czerpiąc z różnych nurtów, tak, by rozwiązać konkretny problem na drodze indywidualnej techniki dopasowanych do każdego pacjenta. Terapia integracyjny wydaje się więc najpewniejszym rozwiązaniem niemal we wszystkich przypadkach.