Terapia Gestalt jest nurtem terapeutycznym stworzonym przez Fritza Perlsa. U podłoża tego nurtu leży obraz człowieka, który bierze ster swojego życia we własne ręce, co idealnie oddaje charakter tego, co jesteśmy w stanie osiągnąć dzięki terapii Gestalt.

Istotą jest obecne w terapii prawdziwe spotkanie z drugim człowiekiem, czyli tzw. kontakt graniczny. Każdy kontakt bowiem coś w nas zmienia, zarówno w nas samych, jak i w osobie, której dotyczy relacja. Celem terapii Gestalt jest między innymi przywrócenie człowiekowi możliwości kontaktu zarówno z autentycznym sobą, jak i z drugim człowiekiem, oraz bycia świadomym swojego otoczenia i całego środowiska oraz wzięcia za nie odpowiedzialności.

Teoria pola – każdy z nas ma swój świat

Terapeuci Gestalt wykorzystują w swojej pracy teorie pola Kurta Lewina, zgodnie z którą każdy z nas funkcjonuje i działa w ścisłym związku ze swoim otoczeniem i nie można rozpatrywać nas bez owego szerszego kontekstu, niczym figury, która nie istnieje bez swojego tła. Zgodnie z tym terapeuci starają się poznać całe nasze pole i działające w nim zależności, po to, by jak najpełniej zrozumieć naszą sytuację i dostrzec na tle naszego życia te elementy, które wymagają terapeutycznej pomocy. Pole doświadczeń każdego człowieka, czy też mapa poznania, po której porusza się popychany określonymi uczuciami, jest bowiem inna, stąd terapeuci Gestalt wystrzegają się wszelkich generalizacji, czy schematów, analizując specyfikę sytuacji konkretnej osoby.

Tu i teraz

Najważniejsze według terapii Gestalt jest skupienie się na bieżącym momencie, na tym, co dzieje się u nas właśnie tu i teraz. Bowiem niezależnie od tego, czy uwaga pacjenta skoncentrowana jest na przyszłości, czy też na przeszłości, to jednak wywołane tym emocje doświadczane są przez niego w chwili obecnej, w aktualnym polu jego doświadczeń. Skupienie się na teraźniejszości, na emocjach, myślach i odczuciach obecnych w ciele, poprzez świadomość pełni swego wnętrza, pozwala poczuć się nam w pełni wolnymi ludźmi.

Paradoks zmiany

Terapia Gestalt nie jest nastawiona na likwidowanie symptomów samych w sobie, a raczej na przywrócenie organizmowi możliwości samodzielnego regulowania, decydowania o sobie i brania za siebie odpowiedzialności. Sprzyja temu postrzeganie naszego doświadczenia oraz naszego ,,ja” jako procesu, ciągłego stawania się w zmieniającej się dynamice środowiska, w którym funkcjonujemy. Istotne jest jednak to, że terapeuta nie naciska na zmianę swojego klienta, a raczej stwarza mu przestrzeń do rozwoju, pracy i poszerzania świadomości samego siebie, co następuje w wyniku uświadamiania sobie naszych sposobów radzenia sobie z otoczeniem, czy mechanizmów reagowania na nowe sytuacje.

Słynna sentencja Gestalt brzmi:

,,Ja jestem Ja, a Ty jesteś Ty. Ja nie jestem na tym świecie po to, by spełniać twoje oczekiwania, a Ty nie jesteś na tym świecie po to, by spełniać moje oczekiwania. Ja robię swoje i Ty robisz swoje. Ja to ja, a Ty to Ty. A jeśli przypadkiem się spotkamy, to wspaniale – a jeżeli nie, to trudno…” (Fritz Perls, 1969)

Jest ona uosobieniem tego, o co przede wszystkim chodzi w terapii Gestalt – o nauczenie się tego ogromnego szacunku do samego siebie, na który każdy z nas zasługuje, jak i szacunku wobec innych. Szacunek ten jest możliwy do osiągnięcia jedynie poprzez akceptację zarówno nas samych, jak i drugiej osoby. Skoro jednak dzięki terapii możemy dojść do punktu, w którym akceptujemy to, kim jesteśmy, to po co mielibyśmy się zmieniać?

           Trzy stadia zrozumienia siebie

          Według Johna B. Harissa, w czasie procesu psychoterapii klient przechodzi przez trzy fazy zrozumienia siebie. W pierwszym etapie dochodzimy do tego, jacy właściwie jesteśmy, równocześnie w pełni akceptując samych siebie. W drugim etapie stwierdzamy, że jesteśmy tacy, ponieważ decydujemy, by właśnie takimi być. Ostatnia faza zakłada zrozumienie, że zmiana jest możliwa, jednak również zależy wyłącznie od naszej autonomicznej decyzji. Stąd więc określenie ,,paradoks zmiany” – terapia Gestalt prowadzi nas do punktu, w którym właśnie pełna akceptacja samego siebie (przy uświadomieniu sobie wszystkiego, co w nas jest) może prowadzić nas do rozwojowej zmiany. Zachęca ona nie tyle do pozostawania sobą, a raczej do stawania się sobą, do zaprzestania dążenia do tego, by być ,,jakimś” dla innych, by spełniać oczekiwania społeczne i realizować społeczny obraz tego, jacy ,,powinniśmy” być. Terapia daje nam okazję do stania się ,,jakimś” dla samego siebie, do bycia pełniej, bardziej autentycznie, w prawdzie o samym sobie.