Stres możemy najogólniej zdefiniować jako czynnik zakłócający równowagę  między wymaganiami sytuacji a możliwościami działania w tejże  sytuacji. Mówimy tutaj o wzajemnej relacji wymagań i zasobów radzenia sobie – stres pojawia się wtedy, gdy wymagania, z którymi musimy się skonfrontować, przekraczają możliwości naszego radzenia sobie.

Sposoby radzenia sobie ze stresem rozumiemy z kolei jako wszystkie metody (poznawcze, behawioralne, emocjonalne) dzięki którym możemy walczyć z wymaganiami środowiska i danej sytuacji, które obciążają, a niejednokrotnie – przekraczają nasze możliwości i zasoby. Wszystkie te sposoby obejmują zarówno nasze myśli oraz konkretne działania służące opanowaniu owych przeciążających nas wymagań.

Efektem  skutecznego  radzenia  sobie  jest  uzyskanie  równowagi  między  wymaganiami  i  możliwościami, słowem – znalezienie sposobu na poradzenie sobie z sytuacją, co w konsekwencji ma prowadzić do zmniejszenia lub eliminacji negatywnych, stresowych emocji. Wynikiem nie skutecznego  radzenia  sobie  ze stresem jest efekt wręcz odwrotny, czyli narastanie poziomu stresu.

Każdy z nas ma swój własny styl radzenia sobie ze stresem, uwarunkowany jego osobowością, temperamentem oraz wyuczonymi strategiami. Wyróżniamy trzy podstawowe style radzenia sobie ze stresem, zależnie od spełnianych przez nie funkcji. Są one następujące:  Styl Skoncentrowany  na  Zadaniu,  Styl  Skoncentrowany  na  Emocjach oraz  Styl Skoncentrowany na Unikaniu.

• Styl Skoncentrowany na Zadaniu polega na podejmowaniu aktywnych, konkretnych działań, mających na celu rozwiązanie problemu. Opiera się więc na radzeniu sobie ze stresem za pomocą zmiany stresowej sytuacji, znalezienia rozwiązania dręczącego nas problemu poprzez poszukiwanie informacji i wsparcia społecznego, skonfrontowanie się z problemem, czy tworzenie planu działania. Wymaga więc samokontroli oraz dużej dozy osobistej odpowiedzialności.
• Styl Skoncentrowany na Emocjach charakteryzuje się tendencją do koncentrowania się  na sobie i własnych przeżyciach emocjonalnych, skłonnością  do myślenia życzeniowego i dystansowania się. Celem nie jest więc zmiana samej sytuacji, ale określony stosunek emocjonalny do niej, dzięki któremu poziom stresu się zmniejsza. Ten styl opiera się więc na poszukiwaniu emocjonalnego wsparcia i pocieszenia od innych, czy też na pozytywnym przewartościowaniu problemu, prowadzącego do zmiany naszego nastawienia i zmniejszenia poziomu stresu.
• Styl Skoncentrowany na  Unikaniu skupia się głównie na blokowaniu  myślenia  o  sytuacji  stresowej i jej przeżywania, a więc na swoistym dystansowaniu się od problemu. Może on  przejawiać  się  w  dwóch  formach,  albo w angażowaniu się  w  różne czynności zastępcze, mające odwrócić naszą uwagę (jak używanie alkoholu, słuchanie muzyki), albo – w poszukiwaniu  kontaktów towarzyskich, jednak nie w celu znalezienia pomocy, a raczej, znów – by nie myśleć, zająć głowę czymś innym. Inne strategie opisujące ten styl to także zaprzeczanie, że problem istnieje, myślenie życzeniowe i fantazje, że problem rozwiąże się sam, że ,,zdarzy się cud”.

Wpływ temperamentu na sposoby radzenia sobie ze stresem

Temperament może służyć zwiększonej odporności na stres w sytuacji, gdy zachodzi swego rodzaju dopasowanie między cechami człowieka, a warunkami jego środowiska. Przykładowo, w sytuacji wysokiej stymulacji, bardzo wymagającej, kojarzącej się ze stresem, znacznie lepiej będą funkcjonowały jednostki o niskiej reaktywności emocjonalnej, a więc o małej wrażliwości na bodźce, a przez to – wytrzymalsze w sytuacjach zwiększonego stresu. Kluczem jest więc odpowiednie zsynchronizowanie naszego temperamentu z wyzwaniami środowiska, a więc nie dopuszczanie do sytuacji szkodliwego przestymulowywania się przez nadmiar aktywności i bodźców wokół nas (jeżeli jesteśmy reaktywni, wrażliwi na bodźce) lub sytuacji niedostymulowania i nudy (gdy jesteśmy mało reaktywni i wrażliwi, naturalnie potrzebujemy większej ilości wrażeń).

A jak wygląda wpływ temperamentu na przyjmowanie konkretnych strategii radzenia sobie?

Otóż, cechy  temperamentalne zorientowane na emocje (takie jak neurotyczność,  reaktywność, wrażliwość emocjonalna) sprzyjają wykształcaniu się stylu radzenia  sobie  opartego na emocjach. Z kolei osoby o stylu skoncentrowanym na zadaniu najczęściej charakteryzują się wysoką zdolnością adaptacji do zmiennego otoczenia oraz niską wrażliwością, reaktywnością i wysoką odpornością emocjonalną.

To, co warto podkreślić na koniec, to to, iż każda strategia może być dobra i skuteczna w radzeniu sobie ze stresem, o ile jest dopasowana, po pierwsze do problemu, a po drugie, do naszych cech, możliwości i preferencji. Strategie można też elastycznie łączyć i miksować na różnych etapach stojącego przed nami wyzwania. Nie każdy problem da się przecież rozwiązać od razu, często potrzebujemy, poza konkretnymi działaniami i planem, momentów zdystansowania się, odpoczynku, czy zasięgnięcia emocjonalnego wsparcia innych. Takie ,,przewietrzenie głowy” może dać nam okazję do znalezienia sposobu zmiany sytuacji i rozwiązania problemu, czyli przejścia od strategii emocjonalnych do zadaniowych. Oczywiście, powinniśmy mieć na względzie to, że nie wszystko, co jest skuteczne doraźnie w zmniejszaniu stresu, będzie dla nas dobre w dłuższej perspektywie czasowej. W końcu – to, co zmniejsza napięcie i pozwala uciec od problemów, najczęściej tak naprawdę nie zmienia tej niekorzystnej dla nas rzeczywistości i nie rozwiązuje właściwego problemu. W dłuższej perspektywie, niejednokrotnie może to prowadzić do jeszcze większych komplikacji, np. gdy uciekając przed jednym problemem zaczynamy nadużywać alkoholu, lub innych substancji zmieniających świadomość, co może skutkować drugim problemem – uzależnieniem.